Su kadim zamanlarda hendek kazma, susuz bırakma, zehirleme gibi taktiklerle savaş enstrümanı olarak kullanıldı. Şimdi ise hem istikrarsızlaştırma hem de baskı unsuru ve savaş sebebi olma yolunda hızla ilerliyor.
Çocukluğumuzda, köyde sıklıkla duyardık ya da şahit olurduk tarla, bahçe ve bağ sulaması ile ilgili köylüler arasında anlaşmazlıklara. Bazen yaralanmalar ve ölümlerle de neticelenirdi bu su paylaşım kavgaları. Anadolu’nun eşsiz bir simgesi olarak, susayan insanların ve hatta uzun olukları ile hayvanların içmesi için dağda, bayırda çeşmeler yapan insanımız sulama söz konusu olunca suyu paylaşmada zorlanırdı. Mardin’de görmüştüm, önceki medeniyetler çeşmeyi insan hayatının evrelerine göre şekillendirip çeşmeyi yani suyu hayatla özdeşleştirmişlerdi. Zaten “Her şeye su hayat vermişti” bu onun çeşme şeklindeki bir metaforu idi. Şimdi, modern dönemlerde adeta bir köy haline gelen dünyada köyümüzün çiftçilerine benzeyen devletler, çeşitli sebep ve bahanelerle, su paylaşımı üzerine kavga ediyorlar.
Belki de ileriye doğru bu kavga daha da kızışacak. Su, ma’, ab, water, wasser, aqua, pani, ma’im, ap, şuyi, mizu; hangi dilde telaffuz edersek edelim su her canlı için hayatın temel unsurudur ve öyle de kalmaya devam edecektir.
ürkiye’nin kaynak ülke olduğu Fırat ve Dicle Nehirleri ile ilgili anlaşmazlık da dinamiktir. Su verme hususunda Türkiye bir sorun çıkarmamakla birlikte, Suriye ve Irak’ın Türkiye’yi (Terör örgütü PKK üzerinden) istikrarsızlaştırma çabalarını da burada zikretmek gerekir. Özellikle Fırat üzerinden geçmişte Suriye ve Irak arasında da savaşın eşiğine gelecek kadar sorunlar yaşanmıştır. Pakistan’la Hindistan arasındaki İndus Nehri sularının paylaşımı da nükleer komşular arasında büyük sorunlar çıkarmaya aday gözükmektedir. Diğer taraftan Hindistan ile Bangladeş arasında Ganj Nehri suları paylaşımı, Çin, Hindistan, Bhutan ve Bangladeş arasında Brahmaputra Nehri suları paylaşımı da önemli anlaşmazlık potansiyeli taşımaktadır. Özellikle, Çin’in Brahmaputra üzerine yapmadığı planladığı büyük baraj projesi Hindistan’la ilişkilerini bir hayli germeye adaydır. Orta Asya da önemli su anlaşmazlığı olan bölgelerden birisidir. Sovyetler döneminde başlayan yanlış su politikaları neticesinde adeta yoğun bakıma girmiş Aral Gölü çevre felaketinin yaşandığı bölgedeki Amu Derya ve Siri Derya sularının paylaşımı zaman zaman bölge ülkeleri arasında ölümcül çatışmalara yol açmaktadır. Uzmanlar bölgede çatışma riskini yüksek görmektedirler. Amu Derya bağlamında denkleme Taliban yönetimi ile birlikte Afganistan’ın da girmesi işleri daha da karıştıracaktır.
